Przyzwyczailiście się już do zapisywania daty rocznej z dziewiątką na końcu? My jeszcze nie – i stąd pomysł na dzisiejszy wpis, w którym opowiemy co nieco o... liczebnikach. Właściwie prosta sprawa, ale nawet tutaj warto pamiętać o paru zasadach i sztuczkach, które ułatwią nam poruszanie się po norweskim świecie cyfr czy dat.

Z zasady norweskie liczebniki są nieodmienne – wyjątkiem jest tylko liczebnik główny „jeden”, który dostosuje się do rodzaju rzeczownika:

en hund – jeden pies

ei bok – jedna książka

ett hus – jeden dom

Zwróćcie uwagę, że do złudzenia przypominają one rodzajniki, poza tym ostatnim, który w końcówce będzie zawierać dodatkowe „t”.

Uwaga! Wyjątkiem od tej reguły będzie godzina pierwsza – mimo że klokka to ewidentnie rodzaj żeński, połączy się ona z liczebnikiem w formie ett. Skąd całe to zamieszanie? W dawnych czasach Norwegowie godzinę utożsamiali z uderzeniem zegara, które kryje się pod rzeczownikiem rodzaju nijakiego – et slag.

A propos rodzajników – sto oraz tysiąc będą także rodzaju nijakiego, ale już milion i miliard – męskiego:

ett hundre

ett tusen

en million

en milliard

Co więcej te pierwsze nie zmienią swojej formy w liczbie mnogiej, a dwa ostatnie lubią udawać rzeczowniki i przybierać wtedy końcówkę -er:

tre hundre

fem tusen

åtte millioner

ti milliarder

Hundre oraz tusen także mogą zachować się w ten sposób, ale tylko wtedy, gdy nie oznaczają konkretnej liczby, a mają za zadanie ogóle podkreślenie, że czegoś było wiele, np.:

Tusener kom for å se den nye bygningen.

Tysiące przyszły obejrzeć nowy budynek.

W praktyce również oznacza to, że przyjmują one rolę rzeczownika. A co z liczebnikami typu jedynka, trójka, piątka...? Norwegowie też są zdania, że sprawdzą się one podczas podawania komuś oceny czy numeru tramwaju, ale tylko w przypadku liczebników od 1 do 12. Wystarczy wtedy dorzucić do liczebnika końcówkę -er:

en ener

en toer

en treer

en firer, itd.

Przy określaniu wieku na pewno przyda nam się z kolei końcówka -ing oraz -ig:

en treåring – trzylatek/trzylatka

en femårig bil – pięcioletni samochód

Jeśli pójdziemy jeszcze o krok dalej, czeka nas zagadnienie dat. Bardzo często zamiast nazw miesięcy Norwegowie używają odpowiadającemu im liczebnika porządkowego. 1 stycznia stanie się więc „pierwszym (dniu) w pierwszym (miesiącu)”, itp.:

åttende i sjette – 8 czerwca

andre i tredje – 2 marca

syttende i femte – 17 maja

Datę roczną podajemy podobnie jak po angielsku, „rozbijając ją na pół” do XX wieku włącznie, a od dwóch tysięcy podając najczęściej regularnie:

1989 – nitten åttini (dziewiętnaście osiemdziesiąt dziewięć)

1741 – sytten førtien (siedemnaście czterdzieści jeden)

2002 – to tusen og to (dwa tysiące dwa)

Do opisu stulecia przyda nam się poza tym liczebnik główny uzupełniony o końcówkę -tallet:

på 1300-tallet [trettenhundre] – w XIV wieku

på 1900-tallet [nittenhundre] – w XX wiek

… a do dekady – -tallet lub -årene – uważajcie tylko na odpowiedni przyimek:

på førtitallet / i førtiårene – w latach czterdziestych

Mamy nadzieję, że w nowym roku liczenie po norwesku nie będzie już miało przed Wami żadnych tajemnic. A za tydzień wracamy już do zagadnień czyyyysto językowych. :-)

Snakkes!

#gramatyka #liczebnik #liczebniki #porządkowe #godzina #zegar #rodzajnik #tallord