- Marta Hinz
Hvilken dag er det, czyli parę słów o liczebnikach

Przyzwyczailiście się już do zapisywania daty rocznej z dziewiątką na końcu? My jeszcze nie – i stąd pomysł na dzisiejszy wpis, w którym opowiemy co nieco o... liczebnikach. Właściwie prosta sprawa, ale nawet tutaj warto pamiętać o paru zasadach i sztuczkach, które ułatwią nam poruszanie się po norweskim świecie cyfr czy dat.
Z zasady norweskie liczebniki są nieodmienne – wyjątkiem jest tylko liczebnik główny „jeden”, który dostosuje się do rodzaju rzeczownika:
en hund – jeden pies
ei bok – jedna książka
ett hus – jeden dom
Zwróćcie uwagę, że do złudzenia przypominają one rodzajniki, poza tym ostatnim, który w końcówce będzie zawierać dodatkowe „t”.
Uwaga! Wyjątkiem od tej reguły będzie godzina pierwsza – mimo że klokka to ewidentnie rodzaj żeński, połączy się ona z liczebnikiem w formie ett. Skąd całe to zamieszanie? W dawnych czasach Norwegowie godzinę utożsamiali z uderzeniem zegara, które kryje się pod rzeczownikiem rodzaju nijakiego – et slag.
A propos rodzajników – sto oraz tysiąc będą także rodzaju nijakiego, ale już milion i miliard – męskiego:
ett hundre
ett tusen
en million
en milliard
Co więcej te pierwsze nie zmienią swojej formy w liczbie mnogiej, a dwa ostatnie lubią udawać rzeczowniki i przybierać wtedy końcówkę -er:
tre hundre
fem tusen
åtte millioner
ti milliarder
Hundre oraz tusen także mogą zachować się w ten sposób, ale tylko wtedy, gdy nie oznaczają konkretnej liczby, a mają za zadanie ogóle podkreślenie, że czegoś było wiele, np.:
Tusener kom for å se den nye bygningen.
Tysiące przyszły obejrzeć nowy budynek.
W praktyce również oznacza to, że przyjmują one rolę rzeczownika. A co z liczebnikami typu jedynka, trójka, piątka...? Norwegowie też są zdania, że sprawdzą się one podczas podawania komuś oceny czy numeru tramwaju, ale tylko w przypadku liczebników od 1 do 12. Wystarczy wtedy dorzucić do liczebnika końcówkę -er:
en ener
en toer
en treer
en firer, itd.
Przy określaniu wieku na pewno przyda nam się z kolei końcówka -ing oraz -ig:
en treåring – trzylatek/trzylatka
en femårig bil – pięcioletni samochód
Jeśli pójdziemy jeszcze o krok dalej, czeka nas zagadnienie dat. Bardzo często zamiast nazw miesięcy Norwegowie używają odpowiadającemu im liczebnika porządkowego. 1 stycznia stanie się więc „pierwszym (dniu) w pierwszym (miesiącu)”, itp.:
åttende i sjette – 8 czerwca
andre i tredje – 2 marca
syttende i femte – 17 maja
Datę roczną podajemy podobnie jak po angielsku, „rozbijając ją na pół” do XX wieku włącznie, a od dwóch tysięcy podając najczęściej regularnie:
1989 – nitten åttini (dziewiętnaście osiemdziesiąt dziewięć)
1741 – sytten førtien (siedemnaście czterdzieści jeden)
2002 – to tusen og to (dwa tysiące dwa)
Do opisu stulecia przyda nam się poza tym liczebnik główny uzupełniony o końcówkę -tallet:
på 1300-tallet [trettenhundre] – w XIV wieku
på 1900-tallet [nittenhundre] – w XX wiek
… a do dekady – -tallet lub -årene – uważajcie tylko na odpowiedni przyimek:
på førtitallet / i førtiårene – w latach czterdziestych
Mamy nadzieję, że w nowym roku liczenie po norwesku nie będzie już miało przed Wami żadnych tajemnic. A za tydzień wracamy już do zagadnień czyyyysto językowych. :-)
Snakkes!
#gramatyka #liczebnik #liczebniki #porządkowe #godzina #zegar #rodzajnik #tallord